اولین سفر در ۷۰ سال گذشته/ نخست وزیر هند در اسرائیل بدنبال چیست؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-عبدالحمید بیاتی: «نارندرا مودی» به عنوان اولین نخست وزیر در تاریخ هند به سرزمین های اشغالی سفر کرده و این در حالی است که هند از تشکیل کشور فلسطین حمایت می کند.

بنیامین نتانیاهو در استقبال از همتای هندی خود در فرودگاه بن گوریون، هند را «بزرگ‌ترین دموکراسی جهان»، مودی را «دوست نزدیک» و سفر او را «تاریخی» نامید.

نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت آمدن مودی توان نظامی، اقتصادی و دیپلماتیک اسرائیل را نشان می‌دهد.

البته در گذشته برخی از مقامات هندی به اسرائیل سفر کرده بودند از جمله پرناب موکرجی، رئیس جمهور هند، که در اواخر سال ۲۰۱۵ میلادی به منطقه رفت. اما با توجه به سیاست هند در قبال فلسطینی‌ها و حمایت هند از تلاشهای فلسطینیان و در نظر گرفتن جمعیت حدود ۲۰۰ میلیونی مسلمانان هند، مقامات این کشور همواره تلاش کرده‌اند تا در این دیدارها هم از اسرائیل و هم از سرزمین‌های فلسطینی دیدار کنند.

اهداف سفر مودی به تل آویو

نخست‌ وزیر هند گفته است، گسترش تعاملات انسانی و تقویت روابط تجاری در صدر اهداف‌ او از این دیدار است.

پیشتر گفته شده بود، «امنیت سایبری» یکی از مهم‌ترین موضوعات در دستور کار مذاکرات نخست‌وزیران اسرائیل و هند در جریان سفر نارندرا مودی است. اسرائیل و هند دو قدرت مهم در زمینه فناوری‌های کامیپوتری محسوب می‌شوند.

همکاری‌های راهبردی از جمله در زمینه جنگ‌افزار نیز مطرح می‌شود.

اسرائیل یکی از بزرگترین فروشندگان جنگ‌افزار به هند در سال‌های گذشته بوده است؛ کاهش خریدهای تسلیحاتی هند در سال‌های اخیر از روسیه، هند را به اسرائیل نزدیک‌تر کرده است.

در تراز درآمدهای صنایع نظامی و بویژه صنایع هوایی اسرائیل در سال‌های گذشته دستکم هر سال یک میلیارد دلار فروش تجهیزات نظامی، از بالگرد و سیستم‌های راداری گرفته تا پهپادها به ارتش هند، ثبت شده است.

موضوع فلسطین

هند، فلسطین را در سال ۱۹۸۸ به رسمیت شناخت. هند و اسرائیل در اواخر سال ۱۹۹۲ روابط رسمی دیپلماتیک خود را آغاز کردند؛ ولی همکاری‌های دو کشور از زمان روی کار آمدن دولت به رهبری حزب بهاراتیا جاناتا (بی‌جی‌پی) در سال ۲۰۱۴، بسیار نزدیکتر شده است.

از آنجا که نخست وزیر در ساختار سیاسی هند عالیرتبه‌ ترین مقام اجرایی کشور است، سفر مودی به منطقه بر وزن این دیدار می‌افزاید. مقامات هندی تلاش کرده‌اند هرگونه تغییر در سیاست خارجی خود در قبال فلسطینیان را در چارچوب تلاش هند برای ایجاد رابطه بهتر با دولت‌های مختلف تعبیر کنند.

در حالی که هند در طول دهه‌ها از حامیان فلسطینیان بوده و از سال ۱۹۸۸ نیز فلسطین را به رسمیت شناخته است، اما مودی در این سفر، به کرانه باختری نمی‌رود و با بلندپایگان فلسطینی دیدار نمی‌کند.

در همین رابطه رسانه‌های هندی به نقل از «بالا باسکار» از مقامات ارشد وزارت خارجه هند، نقل کرده‌اند که روابط دهلی با هر کشوری مستقل است و جدای از رابطه آن با دیگر کشورها است.

تحولات منطقه‌ای، هند را در محور تحولات سیاسی، اقتصادی و نظامی قرار داده است و این مسائل می‌تواند یکی از محورهای اصلی تلاش هند برای رابطه گسترده‌تر با اسرائیل و بهره‌وری از پیشرفت‌های صنایع کشاورزی و نظامی آن باشد به ویژه در چارچوب رقابت‌های هند با چین و تلاش مقامات دهلی نو برای حضوری مستمر و فعال در اقیانوس هنداما شاید نکته مهم این سفر و آنچه که در سخنان باسکار نیز تلویحا گفته شده این باشد که این دیدار فقط در چارچوب رابطه هند با اسراییل و نه فلسطینیان است و مودی در طول دیدار خود از منطقه قرار نیست با مقامات ارشد فلسطینی در رام‌الله دیدار کند؛ نکته‌ای که می‌توان آن را تغییری در سیاست رسمی و دیدار از هر دو منطقه از سوی مقامات هندی نامید. اگرچه نباید فراموش کرد که مودی کمی بیش از یک ماه پیش میزبان محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی بود.

با این احتساب به نظر می‌رسد که دولت مودی در تلاش است تا روابط تجاری، تکنولوژیک و مهمتر از همه نظامی خود را با اسرائیل گسترش دهد؛ اگرچه از نظر سیاسی هنوز به حمایت خود از فلسطینیان ادامه می‌دهد.

هند دومین کشور پرجمعیت جهان بعد از همسایه شرقی خود چین است اما انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۲۰ جمعیت این کشور از چین بیشتر شود و به پرجمعیت ترین کشور دنیا تبدیل شود.

از سوی دیگر تحولات منطقه‌ای، هند را در محور تحولات سیاسی، اقتصادی و نظامی قرار داده است و این مسائل می‌تواند یکی از محورهای اصلی تلاش هند برای رابطه گسترده تر با اسرائیل و بهره‌ وری از پیشرفت های صنایع کشاورزی و نظامی آن باشد به ویژه در چارچوب رقابت‌های هند با چین و تلاش مقامات دهلی نو برای حضوری مستمر و فعال در اقیانوس هند.

البته در حاشیه این گسترش روابط، رابطه دهلی نو با تل آویو می‌تواند بر رابطه ایران با هند نیز تاثیراتی بگذارد.

تاثیر بر روابط هند-ایران

هند رابطه تجاری قابل توجهی با ایران دارد از جمله سرمایه‌گذاری در بندر چابهار و گسترش کریدور موسوم به «شمال-جنوب» و میدان نفتی «فرزاد بی». از نظر سیاسی نیز هند در بسیاری از موارد از تهران حمایت کرده است اما گسترش روز افزون روابط هند با آمریکا از یک سو و رابطه نزدیکتر هند با اسراییل، به ویژه در زمینه‌های نظامی و اطلاعاتی می‌تواند بر رابطه ایران و هند نیز تاثیرگذار باشد.

ایران با آمریکا و اسرائیل مخالفت دارد. اگرچه با توجه به نفوذ ایران در منطقه، رابطه تهران با مسلمانان هند به ویژه شیعیان آن کشور، رابطه تهران با پاکستان و از سوی دیگر همخوانی سیاست های هند و ایران در قبال افغانستان، دست کم در کوتاه یا میان مدت به نظر نمی‌رسد که تاثیر رابطه دهلی نو با تل آویو نتیجه‌ای ضرورتا منفی بر رابطه هند و ایران داشته باشد.